Bảo tàng quân đội Pháp được đặt trong khuôn viên của Les Invalides, vốn là một nơi do vua Louis XIV, mệnh danh là “Vua mặt trời” thành lập năm 1670 để đón tiếp những thương binh từ những trận chiến trở về, không nơi nương tựa và cần phải được săn sóc. Từ đó, Les Invalides trở thành một quần thể bao gồm nhà thương, trại lính, dưỡng lão và tu viện. Les Invalides có nghĩa là “Những người Thương Binh”.
Đến cuối thế kỷ thứ XVII, Les Invalides đón nhận 4.000 thương binh thường trực. Những thương binh nhẹ làm gác cổng, làm việc trong những phân xưởng chế tạo giây thừng, thảm và đèn. Tất cả đều do những thương binh sĩ quan quản lý.
Qua đến đời Napoléon Bonaparte, Les Invalides được cải tổ lại và thánh đường Saint Louis của khuôn viên trở thành nơi thờ phụng các anh hùng quân đội quốc gia.
![]()
Các khẩu thần công đặt trước Les Invalides
Hiện nay, Les Invalides vẫn còn là quân y viện hoạt động theo các chức năng của thời kỳ sáng lập như cũ ở cánh trái, trong khi cánh phải được dành cho Bảo tàng quân đội và nhà thờ Saint Louis trở thành nơi chôn cất Napoléon Bonaparte, các tướng lĩnh như Ferdinand Foch, Hubert Lyautey, Kleber, Lasalle, Mac-Mahon, Mangin, Nivelle, Rouget de Lisle… Nóc vòm tròn “Le Dôme” mà ngay bên dưới là nơi đặt lăng mộ Napoléon Bonaparte được dát bằng vàng ròng, lần cuối cùng vào năm 1989 với 12kg vàng ròng.
Tướng Leclerc của binh đoàn DB2, sau khi tử nạn máy bay vào năm 1947, cũng được vinh danh thống chế và chôn cất ở đây, trong thánh đường Saint-Louis. Riêng tướng De Gaulle, từ chối tất cả mọi vinh danh của nước Pháp, được chôn cất tại nơi ở cuối cùng của ông là làng Colombey-les-Deux-Eglises. Sau này, các tổ chức nhân dân Pháp xây dựng đài tưởng niệm tại làng là cây thánh giá Lorraine, biểu tượng của phong trào “Nước Pháp Tự Do” (France Libre) và một bảo tàng riêng biệt dành cho ông, kháng chiến Pháp chống lại Đức Quốc Xã.
Trải qua các thời kỳ lịch sử của nước Pháp, đọng lại ba vị anh hùng quân đội được vinh danh chính ở Les Invalides là vua Louis XIV, hoàng đế Napoléon Bonaparte và tướng Charles-de-Gaulle.
![]()
Thanh bảo kiếm Thái A của vua Gia Long
Hiện nay, tất cả mọi hoạt động vinh danh của nước Pháp đều được diễn ra tại Sân danh dự (Cour d`Honneur) của Les Invalides. Les Invalides được tướng lĩnh quản lý, đứng đầu Les Invalides từ năm 2011 là tướng Christian Baptiste.
Muốn xem đủ hết các triển lãm trong khu vực Bảo tàng cần phải mất nhiều ngày. Ngay từ sân dạo chơi của Les Invalides, người ta thấy các khẩu thần công bằng đồng của thế kỷ thứ XVII, có nhiều khẩu chở về từ Indochine (Đông Dương) đứng một dãy dài, chứng tích của một thời kỳ đô hộ khu vực này trong 80 năm.
Các khu vực triển lãm gồm có 8 trọng tâm lớn, chia theo các thời kỳ chiến tranh như thời kỳ trung cổ thế kỷ thứ 17 đánh nhau bằng gươm dáo, kỵ sĩ đi ngựa, mặc áo giáp bằng sắt rất nặng nề. Qua đến thời kỳ dùng súng ống, đại bác và bộ binh đánh giáp lá cà, đến Đệ nhất thế chiến, Đệ nhị thế chiến dùng bom nguyên tử, khu mộ Napoléon Bonaparte, khu kỷ niệm Charles-de-Gaulle và thánh đường Saint-Louis.
Tại đây, bóng dáng Việt Nam từ thời vua Gia Long - Nguyễn Ánh dựng nước cho đến trận chiến Điện Biên Phủ gắn liền với chiến trận của nước Pháp trong suốt 80 năm. Thanh kiếm Thái A của vua Gia Long, bộ triều phục của Nguyễn Tri Phương được trưng bày là chiến lợi phẩm. Bảo tàng quân đội Pháp còn có rất nhiều tư liệu lưu trữ về các chiến trận ở Đông Dương.
![]()
Bộ triều phục của Nguyễn Tri Phương, màu đỏ
Một đặc điểm thu hút du khách đến Bảo tàng quân đội Pháp tại Paris là lăng mộ Napoléon Bonaparte. Napoléon qua đời ngày 5-5-1821 khi bị nước Anh đày đi trên đảo Saint-Helène trong vùng biển Đại Tây Dương từ năm 1815. Xác của Napoléon được chôn ở đảo Saint-Helène ngày 9-5-1981, cho đến năm 1840 thì được vua Louis-Philippe sai con của ông, Hoàng tử Joinville đem về Paris. Mãi hơn 20 năm sau, năm 1861 công việc làm lăng mộ của Napoléon Bonaparte mới hoàn tất.
Thân xác Napoléon nằm trong tổng cộng 5 áo quan làm bằng sắt trắng, gỗ gụ, chì và gỗ mun, tất cả đặt trong một khối đá đỏ, nằm trên một cái bệ bằng đá hoa cương xanh lục của vùng Vosges, cao 5 mét. Dưới chân lăng mộ là nhành hoa nguyệt quế biểu tượng của chiến thắng và tám tên chiến thắng của Napoléon: Rivoli, Pyramides, Marengo, Austerlitz, Iena, Frieland, Wagram, và Moskowa.
Chung quanh lăng là 12 tượng phụ nữ, biểu tượng cho 12 chiến thắng, đứng vòng tròn. Khu lăng mộ Napoléon được mở bằng một hình tròn thông suốt lên đỉnh của vòm Dome, rất hoàng tráng.
![]()
Mộ Napoleon bằng khối đá đỏ đặt trên khối đá hoa cương màu xanh luc vùng Vosges
![]()
Con ngựa Vizir của Napoleon
Napoléon sinh ngày 15-8-1769 tại Ajaccio, chết ngày 5-5-1821 tại đảo Saint-Helène, thọ 52 tuổi. Ông bị đi đày 6 năm và viết trong di chúc để lại cho đời sau: “Tôi chết sớm, bị ám sát bởi vài người đầu sỏ nước Anh và những tay sai của họ…”.
Trong số 130 con ngựa chiến được Napoléon sử dụng có con ngựa mang tên Vizir thuộc giống ngựa Ả Rập, nhập ngũ năm 1802, chết năm 1826 và được người săn sóc nó, ông M. de Chaulaire cho độn rơm. Trên đùi trái của nó có đóng dấu ấn của Napoléon.
Vizir cao 1,35 mét, lông màu xám nhạt, được lãnh chúa Thổ Nhĩ Kỳ tặng cho Napoléon. Vizir được sửa sang lại lần cuối vào tháng 6-2016 và được trưng bày trong lồng kính. Cùng trưng bày có con chó của Napoléon và áo mũ của Napoléon mặc lần cuối.
Vợ ông, hoàng hậu Marie-Luise, vốn là công chúa nước Áo, từ chối đi đầy theo ông. Bà qua đời ở Vienne, thủ đô nước Áo, sau khi có hai đời chồng khác. Joséphine, người vợ bị ly dị của Napoléon, cũng qua đời tại Malmaison, gần Paris.
